In de ondergrond van de Merwedekanaalzone zijn archeologen gestuit op spectaculaire sporen van een grote overstroming uit de Romeinse tijd. Kort na het jaar 100 werd een brug weggeslagen, wat leidde tot een kolkgat van maar liefst 10 meter diep en 45 meter breed—een indrukwekkend litteken in het landschap van Romeins Nederland.
Deze ontdekking is niet alleen van historisch belang, maar biedt ook inzicht in hoe de Romeinen hun infrastructuur slim herbouwden en aanpasten aan de grillen van de Rijndelta. Een soort Romeins ‘deltaplan’ werd in gang gezet, vermoedelijk op last van keizer Hadrianus zelf. Rond het kolkgat werd een omleiding aangelegd van 140 meter, ondersteund door honderden eikenhouten palen uit de noordelijke Ardennen.
Bouwkunst en watermanagement
De vondsten zijn onderdeel van onderzoek naar de Romeinse hoofdverkeersader—de ‘A1 van Romeins Nederland’—die destijds alle forten langs de limes met elkaar verbond. De Romeinen pasten hun waterbouwkundige kennis toe om de delta beheersbaar te maken. Zo vonden archeologen in de Merwedekanaalzone restanten van duikers, bruggenhoofden en zelfs een 35 meter lange houten moerasbrug: een staaltje ingenieurskunst waarmee een overstromingsgevoelige laagte werd overbrugd.
Een spookachtig kolkgat
Na de ramp bleef het kolkgat lange tijd als waterplas bestaan. Romeinen brachten hier rituele offers, waaronder een unieke zilveren halsketting—een stille getuige van eeuwenoude menselijke aanwezigheid. Pas eeuwen later raakte het gat opgevuld met veen en klei. Het grootste deel van deze archeologische schat blijft in de bodem bewaard voor toekomstig onderzoek.
Verbinding tussen verleden en toekomst
Het onderzoek maakt deel uit van de herontwikkeling van de Merwedekanaalzone tot de nieuwe stadswijk Merwede en vormt weer uniek erfgoed dat in Merwede verwerkt zal worden. Eerder deed Merwede LAB ook al onderzoek naar hoe het erfgoed van de plek beleefd kan worden door toekomstige bewoners.
“Geschiedenis speelt een cruciale rol in het versterken van de identiteit van een gebied. We vinden het belangrijk om het rijke verleden van Merwede zichtbaar en beleefbaar te maken,” aldus Elies Koot, ontwikkelaar bij Boelens de Gruyter.
Merwede LAB gelooft dat inzicht in wat een plek was, bijdraagt aan de beleving van de plek nu. De archeologische vondsten maken zichtbaar hoe ingenieus én kwetsbaar het leven in deze delta altijd al is geweest. Een waardevol perspectief op de toekomst van de stad.
